Demanslar

             Demanslar

              Prof. Dr. Kubilay Varlı

     

Demans (bunama), bellek ve dil yetileri, soyut düşünme, yargılama gibi zihinsel işlevlerde hastalık nedeniyle görülen yetersizlik durumudur. İnsan ömrü uzadıkça bunama görülme sıklığı giderek artmaktadır ve 60 yaş üstündeki kişilerde en önde gelen yeti kaybı nedenidir. 65 yaşında risk %5 iken, her 5 yılda risk ikiye katlanmaktadır, 85 yaş üzerinde %40-50’ye ulaşmaktadır.

Alzheimer hastalığı ise demans yapan 100’den fazla hastalıktan sadece biridir ve demans Alzheimer hastalığının bir belirtisidir, eş anlamlı değildir.

Demans’ın belirtileri; unutkanlık, öğrenme güçlüğü. Doğru sözcükleri bulma güçlüğü, ruh halindeki ani değişiklikler, kayıtsızlık, moralsizlik ve güvensizlik, normal günlük işleri yapmada ve tamamlamada zorlanma, kişilerin yüzlerini ve isimlerini hatırlayamama, konuşmaların sonunu getirememe, konuşmaları ve olayları takip etmekte zorlanma, yön duygusu kaybı ve sık sık yolunu kaybetme,  aynı soruları tekrar sorma veya aynı şeyi tekrar anlatma, değişime uyumsuzluk, yeni şeyleri öğrenmekte zorluk, bir şeyi neden yaptığını unutma ve panik olma hali, hesap yapmada zorlanma gibi zihinsel faaliyetlerdeki gerilemedir.

Normal yaşlanma ile de çok hızlı ilerlemeyen, masum unutkanlık denilen, hafif unutkanlıklar olabilir. Bu nedenle her unutkanlıkta panik içinde doktora müracaat etmek gerekmez. Ancak ilerleyen ve günlük işleri sürdürmekte zorlanma belirtilerinin başladığı durumlarda, nedenin araştırılması ve erken tedavi için doktora başvurmak gereklidir.

Demansların tedavisinde öncelik, neden veya nedenlerin araştırılıp bulunmasıdır.  Bundan sonra vitamin eksiklikleri, yüksek kan basıncı, beslenme bozuklukları, hormonal bozukluklar, beyin damar hastalıkları, normal basınçlı hidrosefali, beyin tümörleri, beyin damar hastalıkları gibi kolay bulunabilen nedenler bulunup tedavi edilebilir. Bunlara ilaveten ve çok daha önemli olarak, tüm demans tedavilerinin en önemli bölümü, zihnin rezervlerini artırmak amacıyla, bolca zihinsel eksersizler ( kitap okuma, problem ve bulmaca çözme, şiir ezberleme, yeni bir lisan öğrenme gibi) yapılmalı, sosyal ilişkiler geliştirilmeli, yeni bir şeyler öğrenmek için çaba sarfedilmeli, çok ağır olmayan spor eksersizleri, düzenli yürüyüşler yapılmalıdır.