COVİD -19 ve Kalp Damar Hastalıkları

                        COVİD -19 ve Kalp Damar Hastalıkları
                                               Prof. Dr. Cem Yorgancioglu

Sayın Okurlar,

Güncel sorun olan SARS-CoV-2 virusu’nun yol açtığı COVID-19 (CoronaVirusDisease 2019) salgını ve Kalp Damar hastalıkları konusunda birkaç önemli bilgi ve Dernek duyurularını sizlerle paylaşmak istiyorum.

COVID-19 artık hepimiz tarafından bilindiği üzere yaşlı bireylerde daha ağır ve sorunlu seyretmekte. Buna neden bireyin ilerlemiş yaşı ile vücudun savunma sisteminin eskisi kadar güçlü olmamasının yanı sıra bu yaş grubunda bazı ek hastalığın zaten birçok bireyde hali hazırda bulunmasıdır.

Yapılmış olan 6 bilimsel çalışmanın ortak sonucunda COVID-19 hastalarında Hipertansiyon, Kalp-Damar hastalığı ve diyabet sıklığı sırasıyla %17.1, %16.4, %9.7 olarak bildirilmiştir.

Bugün için dünya genelinde en yüksek ölüm oranına sahip olan İtalya’da yaşamını kaybeden ilk 3200 hastanın özellikleri incelendiğinde, vefat edenlerin ortalama yaşının maalesef 78.5 olduğu görülmektedir.

Bu kaybedilen hastaların 481’inin altta yatan hastalıklarına ait veri mevcuttur:

            6 sında (%1.2) altta yatan bir hastalık,

            113’ünde (%23.5) iki hastalık,

            128’inde (%26.6) üç hastalık,

            234’ünde ise dört veya daha fazla hastalık belirlenmiştir.

Yine bu 481 hastada altta yatan hastalıklar sıklık sırasına göre;

            Hipertansiyon (%73.8),

            Diyabet (%33.9),

            Koroner arter hastalığı (%30.1),

            Atriyal fibrilasyon (%22.0),

            Kronik böbrek yetersizliği (%20.2),

            Kanser (%19.5),

            Kronik obstrüktif akciğer hastalığı KOAH (%13.7),

            Demans (%11.9),

            İnme (%11.2)

            Kronik karaciğer hastalığı (%3.7)  dır.

Görüldüğü gibi hipertansiyon ve kalp-damar hastalıkları ek hastalıklar arasında hem sayıca fazla hem de oran olarak yüksektir.

65 yaş üzeri grubundaki birçok vatandaşımızda bu hastalıkların zaten daha fazla oranda bulunduğunu bir gerçektir. En azından bu grubun yarısının  hipertansiyonu olduğunu ve muhtemelen bir tansiyon ilacı kullandığını düşünebiliriz.

Tansiyon ilaçları arasında yer alan ACE inhibitörü/ARB grubundaki ilaçlarla ilgili son günlerde basında ve sosyal medyada COVID-19 hastalığı ile etkileşebildiği (kötü yada iyi) yönünde haberler vardır. Ancak ACE inhibitörü/ARB kullanımının COVID-19 kliniğini kötüleştireceğine veya kötü gidişli kliniği düzeltebileceğine dair kanıta dayalı veri yoktur.

Türk Kardiyoloji Derneği ve Avrupa ve ABD deki eşdeğer dernekler şu an için güncel kılavuzlara göre herhangi bir ACE inhibitörü/ARB başlanmış tüm hastalara ilaçlarına devam etmelerini önermektedir. Hekimlere ise yeni ilaç başlanacak hastalara yine güncel kılavuzları dikkate almalarını, hastanın COVID-19 hastası/şüphelisi olmasının kararlarını etkilememesi gerektiğini vurgulamaktadır.

Ancak durumun dinamizmi göz önüne alındığında koşulların ve bilgilerin çok hızlı değişebileceği unutulmamalıdır . Bu nedenle özellikle T.C. Sağlık Bakanlığı’nın konuya ilişkin web sayfası ( https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/covid19 ) ve ulusal / uluslararası saygın kuruluşların web sayfaları ve saygın bilim dergileri önemli güncellemeler için takip edilmelidir.

Ortopedik Yaralanmaların Bir Nedeni Olarak Ev Kazaları

Ortopedik Yaralanmaların Bir Nedeni Olarak Ev Kazaları

Prof. Dr. Bülent Dağlar

Özel Ankara Güven Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü

        Ocak 2020 ile birlikte dünya tarihinde birçok benzeri yaşanmış olmakla birlikte vatandaşlarımızın birçoğunun anlamakta bile zorlandığı bir salgınla karşı karşıya kaldığımız günleri yaşıyoruz. Tüm dünyayı etkileyen bu pandemide salgını yavaşlatmak ve sonra da durdurmanın en önemli yolu sosyal temasın en aza indirilmesi olarak biliniyor. Yine tüm dünyada en sık paylaşılan mesaj bugünlerde “evde kal”. Evimiz bildiğimiz en güvenli sığınağımız. Ancak ortopedik yaralanmaların önemli bir kısmının ev kazaları nedeniyle oluştuğunu, yedi yaştan küçük çocuklarda ölümlerin ve kalıcı hasar bırakan yaralanmaların sık nedenlerinden birinin ev kazaları olduğunu, yaşlılarda son derece ciddi bir toplum sağlığı sorunu haline gelen kalça çevresi kırıklarının en sık ev içi düşme ile oluştuğunu belirttiğimde evimizin ne kadar güvenli olduğunu sorgulayabilirsiniz. Yine sizi fazla endişelendirmeden belirtmeliyim ki bu kazalar ve yaralanmaların çok büyük bir bölümü gösterilecek ek dikkat ve alınacak önlemlerle azaltılabilir. Aile üyelerinin tümünün bir arada evde kaldığını umduğumuz bugünlerde yaralanma nedenleri ile alınabilecek önlemlerden bahsetmek istiyorum.

       En kazalarının en çok etkilediği iki farklı yaş grubu olarak 10 yaş altı çocuklar ve fizyolojik yaşları ileri birden fazla hastalıkları nedeniyle hareketlilikleri azalmış erişkinleri görüyoruz. Çocuklarda ev içi oyunlar sırasında düşmeler en sık sebeplerin başında gelir. Diğer sık sebepler ise merdivenden düşme, kapıya sıkıştırma, sıcak cisimlerle temas sonucu yanıklar olarak sıralanabilir. Sık olmasa da bahsedilmesi gereken sebepler ise egzersiz aleti yaralanmaları ve çok keyifsiz bir neden olarak ev içi şiddettir. Ev içi yaralanma sonucunda çocuklarda sıklık sırasına göre el bilek, dirsek, omuz, ayak bilek, bacak, diz çevresi ve daha az sıklıkla uyluk, kalça çevresi ve omurga yaralanmaları oluşmaktadır. Birden fazla bölgenin etkilenmesi çok nadirdir ve özellikle birden fazla kemikte kırık ev içi şiddeti düşündürür. Görülme sıklığı artma eğiliminde olan bir yaralanma nedeni ev egzersiz aletleridir. Sıklıkla ebeveynleri izlerken kontrolsüz olarak hareketli parçalara yaklaşan 6 yaş altı çocuklarda dirsek, el ve el bilek kırıkları ve çoğu zaman sürtünmeye bağlı cilt sorunları hatta yanıklar oluşabilmektedir. Egzersiz aleti nedeniyle oluşan yanıkların daha sık derin yanıklar olduğu, sıklıkla cerrahi tedavi gerektirdiği ve kozmetik sonuçlarının sıcak cisimlerle temas yanıklarına göre daha kötü olduğu bildirilmektedir.

COVİD -19 ve Nörolojik Komplikasyonlar

COVİD -19 ve Nörolojik Komplikasyonlar

                      Prof. Dr. Kubilay Varlı

Günümüzün konusu Covid-19 olması nedeniyle, kısaca Covid -19 un nörolojik komplikasyonlarından söz edeceğim. Covid-19’un yakın akrabaları olan SARS (Severe Acute Respiratory Syndrome-Şiddetli Ani Solunum Sendromu) ve MERS (Middle East Respiratory Syndrome-Ortadoğu Solunum Sendromu) virüsleri, şükürler olsun ki, yoğun nörolojik komplikasyon yapmadılar. Covid-19 da nörolojik sistemleri sıklıkla tutmuyor. Ancak, seyrek de olsa ciddi nörolojik bulgularla da ortaya çıkabildiği bildiriliyor.

 

Covid-19 esas olarak solunum sistemi ve çoklu organ yetmezliği bulguları ile ortaya çıkıyor, sepsis ve dissemine intravasküler koagülasyon (DIC-Yaygın Damar içi Pıhtılaşma) da yapabiliyor. Bu son ikisi indirekt olarak nörolojiik komplikasyonlarla sonuçlanabiliyor. Erken dönmelerde küçük bir hasta grubunda iskemik veya hemorajik inmeler açısından risk oluşturduğu kabul ediliyor. Whandan bildirlen bir yazıda hastaneye yatırılanların % 60’ının orta, % 40’ının şiddetli infeksiyon belirtileri gösterdiği bildirilmiş.  Nörolojik komplikasyonlar ise şiddetli infeksiyon belirtileri geçiren grupta daha çok görüldüğü tespit edilmiş. Covid-19 ile, kesinleşmiş bir bilgi olmamasına rağmen, MERS ve SARS’daolduğu gibi, ADEM (Akut Dissemine EnsafaloMiyelit- Ani Yaygın Beyin Omurilik yangısı) benzeri demiyelinizasyon, ensefalomiyelit, beyinsapı ensafaliti vakaları ile Guillain Barre Sendromu ve kritik hastalık polinöropatisi vakaları olabileceği bildirilmiş. Yarısı Covid -19 olan 214 vakanın %37 sinde nörolojik komplikasyonlar bulunmuş. Bunların %15inde mental değişiklikler, %20 ‘sinde ise sersemlik hissi, baş ağrısı’nın da bulunduğu, özgün olmayan bulgular tespit edilmiş.   Diğer sık görülen bulgu, şiddetli hastaların % 20’sinde görülen  iskelet kası hasarlanması. Bunlarda CPK 200IU/ml üstünde bulunmuş, ancak miyozit , miyopati veya motor nöron tutulumu  incelemesi ve ayırımı yapılamamış.

Bazı yeni raporlarda koku duyusu kaybının, Covid-19’un ilk bulgularından birisi olabileceği kabul ediliyor. Son günlede nöroloji uzmanı arkadaşlarımız, periferik fasiyal parezi vakalarında artış olduğunu bildiriyorlar. Şu anda henüz net değil ama takiplerde bu vakaların Covid-19 ile ilişkili olup olmadığı da anlaşılacaktır. 

Yukarıda bahsettiğimiz, DIC tabloso, beyin damar tıkanıklıkları veya kanamalarına da yol açabilir.

Virüsün direkt olarak nörolojik sistemlere yayılıp yayılmadığı bilinmiyor. Ancak MERS ve SARS örneklerinde, direkt nörolojik sitem yayılımı çok nadir bulunmuş. Bunun da öyle olmasını dileyelim. Ancak SARS’dan kaybedilen hastaların beyin omurilik sıvılarında PCR (+) bulunmuş ve beyinde virüs olabileceğine dair bulgular elde edilmiş.

Şu anda en önemli sorulardan biri de bence, çeşitli nörolojik hastalıkları nedeniyle bağışıklık baskılayıcı ilaç alan nörolojik sornu olan hastalarımızın bu günlerde tedavileri konusunda  nasıl davranacağı ne yapacağı konusudur. Halen Multipl Skleroz veya NöroMyelitis Optika tanısı nedeniyle ve diğer nedenlerle  Avonex, Copaxone, Rebif, Betaferon, Tecfidera, Aubagio, Fingya, Vintor, Judexa, Findel, Finimod, Fingomes, İmuran, Tysabri tedavileri almakta olan hastaların,  planlanan tedaviye aynen devam etmeleri, diğer yandan Ocrevus, Mabthera, Endoxan alan hastalarımızın tedavileri geçici olarak ertelemeleri önerilmektedir.

Sağlıklı günler dileklerimle.